М.А.Астроўскі.

         Фарміраванне асноў бяспекі і жыццядзейнасці дзяцей ва ўмовах дашкольнай  установы з'яўляецца актуальнай і значнай праблемай, паколькі абумоўлена аб'ектыўнай неабходнасцю інфармавання дзяцей пра правілы бяспечных паводзін, набыцці імі досведу бяспечных паводзін у побыце.  

     Важна не толькі засцерагаць дзіця ад небяспекі, але і рыхтаваць яго сустрэчы з магчымымі цяжкасцямі, фарміраваць уяўленне пра найболей небяспечныя сітуацыі,  пра неабходнасць выканання мер засцярогі, прывіваць яму навыкі бяспечных паводзін у побыце сумесна з бацькамі, якія выступаюць для дзіцяці прыкладам для пераймання. Паняцце бяспекі  раней складалася  толькі з аховы  жыцця і здароўя дзяцей. Але сучасны свет змяніў падыход да праблемы бяспекі, у яе ўвайшлі і такія паняцці як экалагічная катастрофа і тэрарызм.

Пры азнаямленні дзяцей з першапачатковымі асновамі бяспекі павінны быць вызначаны наступныя мэты:

-фарміраванне асноў па захаванні і ўмацаванню здароўя;

-выхаванне бяспечных паводзін,  здольнасці прадбачыць небяспечныя сітуацыі, магчымасць пазбягаць іх, пры неабходнасці – дзейнічаць.

Праца з дзецьмі па асновам бяспекі і жыццядзейнасці уключае цэлы комплекс задач:

-знаёмства з побытавымі крыніцамі небяспекі, з неабходнымі дзеяннямі ў выпадку небяспекі, фарміраванне ўяўлення пра спосабы бяспечных паводзін у побыце;

-развіццё асноў экалагічнай культуры, выхаванне любві, адказнага і асцярожнага стаўлення да роднай прыроды;

-выхаванне добрасумленнага ўдзельніка дарожнага руху;

-выхаванне пачуцця ўзаемадапамогі і таварыствы.

Рэалізацыя дадзеных задач і фарміраванне першапачатковых асноў бяспекі ажыццяўляецца з улікам наступных асноўных прынцыпаў:

-сістэмнасць і паслядоўнасць(любая новая прыступка ў навучанні дзяцей абапіраецца на ўжо засвоенае ў папярэднім);

-даступнасць (ускладненне матэрыялу адбываецца з улікам узроставых асаблівасцяў дзяцей);

-уключэнне ў дзейнасць (гульнявую, пазнаваўчую, пошукавую і іншыя віды);

-нагляднасць (тэхніка бяспекі лепш за ўсё ўспрымаецца праз багаты ілюстрацыйны матэрыял):

-дынамічнасць (інтэграцыя задач у розныя віды дзейнасці);

(псіхалагічная камфортнасць(здыманне стрэсавых фактараў).

Этапы рэалізацыі дадзеных задач:

1 этап - зацікаўленасць дзяцей,  актуалізаваць, удакладніць і сістэматызаваць іх веды  пра правілы бяспекі;

2 этап - увесці правілы ў жыццё дзяцей, паказаць разнастайнасць іх праяў у жыццёвых сітуацыях,  трэніраваць ва ўменні ўжываць гэтыя правілы;

 3 этап - на аснове засвоеных ведаў і ўменняў дапамагчы ўсвядомлена авалодаць рэальнымі практычнымі дзеяннямі.

Формы арганізацыі адукацыйна - выхаваўчага працэсу:

-заняткі;

-завучванне вершаў;

-збор фотаматэрыялаў;

-гульні – заняткі;

-завучванне правіл бяспечных паводзін;

-гутаркі;

-дыдактычныя гульні;

-рухомыя гульні;

-чытанне мастацкай літаратуры;

-разгледжванне ілюстрацый па тэме;

-назіранні;

-экскурсіі;

-тэатралізаваныя ўяўленні;

-сюжэтна – ролевыя гульні;

-гульні – трэнінгі;

-прагляд мультфільмаў;

-працоўная дзейнасць;

-адгадванне загадак;

-забавы;

-вольныя часы.

      Поруч з традыцыйнымі формамі навучання,  вялікая ўвага надаецца арганізацыі розных відаў дзейнасці і набыццю дзецьмі досведу.  Бо ўсё, чаму мы вучым дзяцей,  яны павінны ўмець ужываць у рэальным жыцці,  на практыцы.

     Дзіця трапляе ў розныя жыццёвыя сітуацыі, у якіх яно можа проста разгубіцца. Па-першае, трэба даць дзецям неабходную суму ведаў агульнапрынятых  чалавекам нормах паводзін.  Па-другое,  навучыць адэкватна, усвядомлена дзейнічаць у тым ці іншым становішчы, дапамагчы дашкольнікам авалодаць элементарнымі навыкамі паводзін дома, на вуліцы, у парку, у транспарце і ў – трэціх,  развіваць у дашкольнікаў самастойнасць і адказнасць.

Рашэнне задач забеспячэнне бяспечнага, здаровага ладу жыцця магчыма толькі пры добрых  зносінах дарослага з дзіцем на роўных:  разам шукаем выйсце з цяжкага становішча, разам абмяркоўваем  праблему, вядзём дыялог, разам спазнаём,  робім адкрыцці, дзівімся.

          Для фарміравання навыкаў бяспечных паводзін у дашкольнікаў неабходна стварыць прадметна –развіваючае  асяроддзе ў групе. У яго  ўваходзяць:

 1.Вугалок бяспекі, у якім павінны быць матэрыялы:

-шчыт бяспекі з рознымі відамі разетак,  выключальнікаў,  замкоў;

- макет вуліцы з дарожнымі знакамі, разметкай для транспарту і пешаходаў, святлафор;

- атрыбуты для сюжэтна-ролевых гульняў “Вадзіцель і пешаходы”, “Рэгулёўшчык”, “Выратавальнікі”, “Хуткая дапамога” і г.д.

           План-схема мікрараёна, у якім знаходзіцца дзіцячы сад, з адзнакай небяспечных участкаў, месцаў, спрыяльных для гульняў; плакаты па асновам бяспекі па тэмах “Калі ты згубіўся на вуліцы?”  “Увага! Тэрарызм!”, “Пажарная бяспека для дашкольнікаў” і інш; альбомы “Лекавыя расліны”, “Ядавітыя расліны і грыбы”, “Прафесіі”, “Валеалогія ці Здаровае дзіця”, “Калі дзіця паранілася” і інш.

Стварэнне пляцоўкі ПДР на ўчастку для выкарыстання атрыманых ведаў у гульнявой дзейнасці.

2.Гульнятэка, у якой неабходны быць:

-дыдактычныя гульні “Небяспечна – не небяспечна”, “Назаві адным словам”, “Чацвёрты – лішні”, “Так – не так” і інш.:

-настольна – друкаваныя гульні “Асновы бяспекі”,  “Вялікая  прагулка па вёсцы”, “Добра – дрэнна”, “Валеалогія”, “Дарожныя знакі”, “ Чаразвычайныя сітуацыі дома”  і інш.

 3.Бібліятэка, у якой маюцца пазнавальная і мастацкая літаратура, фотаальбомы, ілюстрацыі для разгледжвання і абмеркаванні розных сітуацый.

Рэкамендуемая мастацкая літаратура:

Л.Талсты “Пажар”, “Пажарныя сабакі”;

В.Жытко “Пажар”, “У дыму”;

С.Маршак “Пажар”, “Апавяданні пра невядомага героя”,  “Казка пра дурное мышаня”;

- Казкі “Воўк і казляняты”, “Тры парасяці”, “Чырвоны Капялюшык”, “Закава хатка”, “Піражок”,  “Кот, певень і ліса” і інш.

Праца з бацькамі - адно з найважных накірункаў выхаваўча-адукацыйнай працы ў дзіцячым садзе. Бо круг праблем, злучаны з бяспекай дзіцяці, немагчыма вырашыць толькі ў рамках дзіцячага сада, таму неабходзен цесны кантакт з бацькамі. Нішто не выхоўвае з такой пераканаўчасцю, як наглядны прыклад дарослых.

Мэта працы з бацькамі - растлумачыць актуальнасць,  важнасць праблемы бяспекі дзяцей, павялічыць адукацыйны ўзровень бацькоў па дадзенай праблеме,  пазначыць круг задач,  з якімі неабходна знаёміць першым чынам у сям'і.

        У працы з бацькамі выкарыстоўваецца інфармацыйна-аналітычны кірунак: правядзенне апытанняў, анкетаванне бацькоў; пазнавальны накірунак: бацькоўскія зборы, наглядна- інфармацыйны накірунак: арганізацыя Дзён адкрытых дзвярэй, адкрыты прагляд заняткаў і іншых відаў дзейнасці, інфармацыя на стэндзе, папкі-перасоўкі, распрацоўка памятак; вольныя забавы; сумеснае правядзенне свят, вольных часоў, экскурсій; выставы сямейных творчых прац,  вырабаў з непрыдатнага і прыроднага матэрыялу.

Дзякуючы праробленай працы чакаюцца вынікі:

1.Атрыманыя дзіцем веды  і паданні пра сябе і сваім здароўі дазволяць знайсці спосабы ўмацавання і захавання здароўя.

2.Набытыя навыкі дапамогуць усвядомлена абраць здаровы лад жыцця.

3.Атрыманыя  веды дазволяць пазбегнуць няшчасных выпадкаў.